Frans Van Giel

In 2015 was het 40 jaar geleden dat Frans Van Giel overleden is. Ook zijn tweede zoon Jef, die veel informatie aan Rosette ter beschikking stelde en zich gans zijn leven hard inspande om het werk van zijn vader te promoten is precies 10 jaar geleden overleden. Hij was mijn vader.

Frans Van Giel zal volgend jaar vijfendertig jaar overleden zijn. Hij zou de Kempen, zijn Kempen niet meer herkennen, alhoewel hij ‘de grote sprong voorwaarts’ nog heeft meegemaakt. De intieme rustige wereld uit zijn werk was in realiteit toen ook al wel verdwenen. Hij heeft die veranderende wereld niet willen schilderen, hij bleef bij het oude beeld van de Kempen vol rust en ingetogenheid.

Geen schilder of hij maakte een zelfportret. Voor de hand liggend bij gebrek aan een model, een constante oefening, een zelfreflectie, een confrontatie met het eigen ik. Heeft hij de grote meester op dat vlak – Rembrandt van Rijn – in gedachten gehad? Er is geen schilder van formaat van wie zoveel zelfportretten zijn bewaard gebleven, ongeveer 85.

Frans Van Giel zocht en vond inspiratie voor zijn onderwerpen in zijn eigen omgeving. Dat was zo voor landschappen (het Wechels, Kempens landschap in allerlei weersituaties en omstandigheden), stillevens (maakte zelf uitbundige boeketten met dahlia’s, seringen, margrieten…), interieurs (bezocht de Wechelse boeren in huis en stal), portretten (Wechelse mensen met karakteristieke koppen of representatief voor wat hij als de Kempenaar aanzag).

Kermis! Frans Van Giel heeft het onderwerp meermaals geschilderd, net zoals de vele werken over dorpsprocessies. Toen hij nog op het dorpsplein in Oostmalle woonde, heeft hij de kermis telkens intens meegemaakt, gezien, gehoord, geroken, geproefd, ervan genoten met al zijn zintuigen. De beelden bleven in zijn hoofd. Hij wist dat kermisdagen in het leven van de Kempense mensen hoogdagen waren: een datum met een gouden randje. Familie ontvangen was een traditie, van Pasen tot Bamis waren er kermissen en geregeld kon men bij een of andere broer of zuster de benen onder tafel gaan steken.

Processiezondag, meestal ook kermiszondag en feestdag van de parochieheilige was een dag als geen andere. De week eraan voorafgaande betekende een intensieve voorbereiding en een repetitie voor de schoolkinderen, de muziekmaatschappijen, BJB’ers, ruiters, en al wie in meerdere of mindere mate betrokken was met het uitgaan van de processie.

In dit schilderij beeldt Frans Van Giel een typisch gebruik uit bij het afsterven van familielid, buur of kennis in de vroegere Kempen. De mensen leefden in een gemeenschap, een buurt die dan ook bij alle belangrijke gebeurtenissen in het leven van een mens tot actie overging: geboorte, huwelijk, huis optrekken, verhuizen, sterven.

Een boerengezin aan tafel’, een tafereel dat Frans Van Giel dikwijls heeft gezien en ook dikwijls heeft geschilderd. De boerin, centraal op het doek, met haar hele hebben en houden rondom zich: haar kinderen en haar koeien.

De oogsttijd: hoogtepunt van werkactiviteit én van voldoening. Graan, daar draaide het uiteindelijk om, brood op de plank! Vooraleer men kon oogsten, was er al heel wat werk geleverd: ploegen, zaaien, maaien. Op de schrale Wechelse gronden verkoos men rogge te telen i.p.v. tarwe, vermits het laatste gewas veel gevoeliger was voor mislukte oogsten en betere, rijkere grond vereiste.

De stal, hier stond de rijkdom van elke boer. Om die dieren draaide zijn hele leven, melk- en boteropbrengst bepaalden zijn ‘winst’.

Dit werk bevat een schat aan informatie over het wonen op een Kempense hoeve. Van Giel brengt ons hier binnen in de ‘moos’, het achterste gedeelte van het boerenhuis, meestal één grote gemeenschappelijke woonruimte.

Het leven probeert zijn oude vorm terug te vinden, de oorlog is voorbij, maar helemaal zoals vroeger wordt het niet meer. Ook in zijn persoonlijk leven veranderen er dingen, 1946 brengt de dood van zijn vader, toen bijna 93 jaar oud. Zijn oudste zonen zijn volwassen mannen geworden, afgestudeerd en vliegen het nest uit.

Na drie weken van gevechten kon het dagelijks leven hervat worden weliswaar onder Duitse bezetting. Dat leven onder de bezetter viel al snel in de plooi, maar zoals vroeger werd het nooit meer. Er was een aantal Duitse soldaten gekazerneerd bij burgers, meestal in cafés of bij middenstanders. Bij Frans Van Giel waren er twee ondergebracht.

De verkiezingen van 15 oktober 1938 waren de laatste vooroorlogse gemeenteraadsverkiezingen. Dit gemeentebestuur zou geen lang leven beschoren zijn en van in den beginne had het de handen vol met het uitvoeren van allerlei verorderingen: de mobilisatie van het Belgisch leger in 1939 was het begin van allerlei opeisingen.

Het ouderlijk gezin.

Het ouderlijk gezin.

Van Giel zijn werk verdient opnieuw onder de aandacht van de jongere generaties gebracht te worden, schreef Paul Smolders.