Thijs Niemantsverdriet | Bnr

Er zijn genoeg redenen om de EU vreselijk te vinden. De oninspirerende Brusselse technocratie. De euro, die gebouwd is op wishful thinking. De uitbreiding met corrupte landen als Roemenië en Bulgarije. Toch moeten we altijd weer terug naar die ene vraag: waarom is de EU ooit opgericht? Dat was niet vanwege de landbouwsubsidies. En ook niet voor de Erasmusbeurs. Nee, de eerste en allesoverheersende reden was: nooit meer oorlog. Twee keer in vijfentwintig jaar hebben Duitsland en Frankrijk het continent in een verschrikkelijke oorlog gestort, met tientallen miljoenen doden. Alleen door die twee landen van elkaar afhankelijk te maken, zo was het idee, kunnen we voorkomen dat dit nóg een keer gebeurt. Dus werden in 1952 de oorlogsindustrieën van Frankrijk en Duitsland aan elkaar gekoppeld. Dat was de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Alles wat daarna is gekomen, van de gemeenschappelijke munt tot gratis roaming, is bijzaak. We hebben al meer dan zeventig jaar vrede dáár draait het om. De afgelopen jar

En in Nederland? Hier onderzoekt een staatscommissie de houdbaarheid van het democratische stelsel. De baas van die commissie is VVD-coryfee Johan Remkes, een man die we nog nooit op één diepe gedachte hebben betrapt over de Nederlandse democratie. Zijn rapport verdwijnt straks in een diepe, diepe la naast alle andere welgemeende adviezen over het bestel. Nederland en staatkundige vernieuwing? Diepe zucht. Al decennia zeggen politici en opiniemakers dat het stelsel op de schop moet, al decennia gebeurt er niets. Op dit moment is de kans op bestuurlijke vernieuwing zelfs kleiner dan ooit. Districtenstelsel? Gaat er niet komen. Een kiesdrempel om het aantal partijen in de Tweede Kamer terug te brengen? Nope. Het bindend referendum? Is dood sinds Brexit en Oekraïne. Zelfs D66 heeft er geen zin meer in. Ja, de gekozen burgemeester, die gaat er waarschijnlijk komen. Met vijftien jaar vertraging is daar inmiddels een solide meerderheid voor in beide Kamers. Maar ook dat gaat nog járen duren en dan is het nog st

Nu kun je deze twee benoemingen niet over één kam scheren. Voor Marcouch geldt: burgemeesters worden al geruime tijd niet meer in Haagse achterkamertjes benoemd. De PvdA is in Arnhem de zevende fractie. Dus eventjes een baantje regelen via de partij? Ik denk het niet. Voor afgezwaaide politici geldt tegenwoordig: het is niet goed of het deugt niet. Hebben ze snel een nieuwe betrekking, dan komt dat door de baantjescarrousel. Zitten ze nog steeds thuis met wachtgeld, dan zijn het zakkenvullers. Bij Van Dam en de NPO kun je wel vraagtekens plaatsen. Hier was het kabinet - waar Van Dam deel van uitmaakt - veel nauwer bij betrokken. Premier Rutte gaf persoonlijk zijn zegen dat Van Dam per 1 september weg mag ook als er dan nog geen nieuwe regering zit. Ook is het nogal ongebruikelijk dat bewindslieden al een baan regelen voordat ze zijn uitgeregeerd. Bovenal getuigt Van Dams benoeming van een gebrek aan politieke sensitiviteit: een politicus van de PvdA (dé partij van de baantjescarrousel) gaat aan de slag bij

Je zag het meteen aan het degelijke rijwiel waarop hij kwam en ook weer ging: hier is iemand uit een ander politiek tijdperk. Een klassieke Hollandse patriciër die wellevendheid combineert met zelfdiscipline, en onverstoorbaar zijn eigen gang gaat zonder iemand boos te maken. Hij werd ontvangen 'als een heilige', grapte Tjeenk Willink zelf. Maar het moet gezegd: hij heeft de verwachtingen van a tot z waargemaakt. De formerende partijen hadden het al snel over Herman, met een licht vereerde ondertoon van: 'We mogen 'Herman' zeggen! Zelfs Jesse Klaver van GroenLinks, die in zijn gezelschap op een niet zo fraaie wijze uit de formatie kukelde, heeft louter aardige woorden voor hem over. Hoe kreeg hij het voor elkaar? Betrokken partijen leggen het als volgt uit: Tjeenk Willink vroeg geduldig naar de inhoud, maar begreep ondertussen tot op de millimeter waar de politieke gevoeligheden lagen. Achter het beleefde voorkomen schuilt een man die rücksichtlos kan zijn als het nodig is. Website De Speld kopte: El Tjeenk

Hij presenteerde dinsdag een rapport over hoe het verder moet met zijn partij, na de dreun van 15 maart. Een van zijn aanbevelingen luidt: het moet gezelliger worden in de PvdA. We moeten af van die sfeer van chagrijn en elkaar voortdurend de maat nemen. Volgens Depla lijdt de PvdA aan het 'Ome Harry-syndroom': partijraden zijn vreselijke bijeenkomsten, waar het ene partijlid na het andere mopperend zijn gelijk komt halen. Net als Ome Harry, die op familiefeestjes altijd de sfeer bederft met zijn gezeur over het eten en de locatie. Ze worden getolereerd, de Ome Harry's van de PvdA, want ze horen er nu eenmaal bij. Maar het gevolg is wel dat niemand die bij zijn volle verstand is, nog zin heeft om actief te worden bij die partij. Weg dus met die vervelende gasten, vindt Depla. PvdA-bijeenkomsten moeten veranderen in 'een koffietafel met gezelligheid, zoals wij die in het zuiden van het land hebben'. Ik snap Depla's punt. Hij is zelf een Brabantse levensgenieter met wie je een leuk potje bier kunt drinken. De

Ik snap goed waarom politici allemaal praten over die beweging. Partijen zijn onaantrekkelijk geworden: ze hebben hun zelfvertrouwen verloren, ze vergrijzen, ze verliezen leden. Ze staan voor Oude Politiek: bureaucratie, baantjesjagerij en klagende afdelingsvoorzitters. Geert Wilders is er niet eens aan begónnen, een partij. Bewegingen daarentegen zijn hip en dynamisch. Ze staan voor alles wat mensen op dit moment mooi vinden: lekker van onderop, geen hiërarchie,  do it yourself. Net als bij die hippe moestuin of alternatieve bierbrouwerij om de hoek. Je kunt je erbij aansluiten omdat je één thema heel belangrijk vindt, zoals klimaat of vluchtelingen, zonder dat je ook een mening hoeft te hebben over het eigenwoningforfait of de vogel- en habitatrichtlijnen. Toch denk ik niet dat bewegingen de toekomst hebben. Het is mij te veel cosmetica en te weinig inhoud. Een beweging is een prachtig instrument voor politici die een niche willen veroveren of het bestel willen openbreken. Met een beweging kun je verkiezi

Een Nederlands Kamerlid heeft gemiddeld anderhalve medewerker. Daarmee moet hij of zij alles doen: debatten voorbereiden, op werkbezoek, stukken lezen, de media te woord staan. Dat is amper te doen. Zeker als die Kamerleden deel uitmaken van een kleine fractie en dus een grote portefeuille hebben. Deze onderbezette fracties vinden bewindslieden tegenover zich die de beschikking hebben over duizenden ambtenaren en doorlopend besluiten en rapporten over ze uitstorten. Na de verkiezingen zijn er ook nog eens 60 nieuwe, onervaren Kamerleden aangetreden. Voor een goede controle van de regering is de Tweede Kamer nu dus afhankelijk van een handjevol getalenteerde dossiervreters als Pieter Omtzigt van het CDA. En dat is niet goed voor de democratie. Iedere beroepsgroep luidt de noodklok als ze haar taken niet meer goed kan uitvoeren: politieagenten, wijkverpleegsters, jeugdzorgmedewerkers. Dat vinden we  volstrekt normaal. Maar één gezelschap durft zich niet uit te spreken, ook al weet iedereen op het Binnenhof

Je zou denken: deze formatie is een grote kans voor de SP-leider. Al jaren smacht zijn partij naar regeringsdeelname. In de grote steden en provincies bestuurt de SP mee vaak met succes. En nu willen verschillende partijen, van D66 tot de VVD, graag met de SP samenwerken. Maar Roemer zegt nee. De SP wil niet in één coalitie met de VVD, want die partij is fout en rechts en neoliberaal. Nu de VVD veruit de grootste is geworden bij de verkiezingen, staat de SP dus buitenspel. Misschien dat Roemer meteen na 15 maart zijn VVD-ban nog had kunnen herroepen, maar inmiddels kan hij niet meer terug. Roemer zegt: als linkse partij gaan wij de grootste rechtse partij niet aan een meerderheid helpen. Je kunt ook zeggen: die grootste rechtse partij heeft ons zó hard nodig, dat we fantastische dingen voor onze kiezers kunnen binnenslepen. Ik vrees dat Emile Roemer het probleem is van de SP. Hij is een heel sympathieke vent. Hij flikt anderen geen kunstjes. Hij is als een van de weinige politici in Den Haag in staat tot

Laten we eerlijk zijn: sinds 15 maart is er eigenlijk geen uitzicht op een normaal meerderheidskabinet. Die coalitie van VVD, CDA, D66 en GroenLinks was te ingewikkeld, zoals begin deze week duidelijk werd. Die andere combinatie, met de ChristenUnie, is een probleem voor D66 en heeft een meerderheid van maar één zetel. Met de PvdA dan? Dat wil de PvdA niet. En een coalitie van vier linkse partijen met het CDA? Dagdromerij van Emile Roemer. Het zou dus heel goed kunnen dat VVD, CDA en D66 na nog een paar maanden formeren tot de volgende conclusie komen: met zn drieën is de enige optie. Het zou zelfs nog kunnen dat D66 afhaakt en VVD en CDA met zn tweeën een minderheidskabinet vormen. Dat doen ze, zo voorspel ik, met de nodige tegenzin. Maar waarom eigenlijk? Het kán namelijk gewoon. Rutte II had geen meerderheid in de Eerste Kamer, en wist toch enorme hervormingen en bezuinigingen door te voeren. De coalitie kreeg steun van alle partijen, behalve SP en PVV. Het was rommelig, het zorgde voor het nodige chagri

Gelukkig ben ik niet de enige: ook verslaggevers bij andere kranten en nieuwsprogrammas weten tot nu toe amper iets opzienbarends te melden. Voor de vorm staan we met zn allen iedere dag toch weer voor de deur van de Stadhouderskamer. Al moet ik eerlijk toegeven dat ik regelmatig een beurtje oversla. Wat je daar zoal doet? Je pleegt wat telefoontjes. Je kijkt uitgebreid op sociale media. Je speculeert wat met collega-journalisten. Waarom kwamen Zijlstra en Klaver wat later naar buiten dan de rest? Waarom had Rutte als enige een stapeltje papieren onder de arm? En natuurlijk maak je grapjes. Met name de Nieuwsuur-verslaggever met het baardje heeft zich ontpopt tot de lolbroek van het wachtende gezelschap. Waar komt die oorverdovende stilte vandaan? Volgens mij kunnen er drie oorzaken zijn. 1. Er heerst een bewonderenswaardige discipline. De vier partijen zijn doordrongen van de noodzaak van besloten overleg. Lekken kan het slagen van de formatie in gevaar brengen en ze willen het écht heel graag met deze

Zeker 12 uur lang mogen de koning en zijn familie zich bij de NOS verheugen op een fluwelen behandeling. Moet je doorgaans verkiezingen winnen of een moord plegen om Teletekst pagina 101 te halen, op 27 april publiceert de NOS zonder gêne zinnen als: 'De onverwachte aanwezigheid van de drie prinsesjes in Amstelveen maakte het feest compleet'. Overigens doet de NOS dit niet alleen op Koningsdag. Ook op Prinsjesdag worden de Oranjes met alle égards behandeld, van eindeloze beschrijvingen van de Gouden Koets tot analyses van het hoedje van Máxima.  En wat dacht u van het volgende bericht: 'Koningin Máxima is vanmiddag met de rest van haar gezin aanwezig bij de jaarlijkse zomerfotosessie voor de pers. Daar was enige onzekerheid over, doordat zij een hersenschudding had opgelopen bij een val. Maar de vorstin is fit genoeg om er vanmiddag bij te zijn. Ook Amalia, die haar enkel heeft verstuikt, is bij de sessie.' Was gedateerd: 8 juli 2016. Mijn punt is niet dat er op Koningsdag en andere Oranjedagen geen flauwek

Dus willen ze een geste maken naar de Nederlanders die het allemaal wat minder vrolijk zien. De mensen die gestemd hebben op de SP, 50Plus, Forum voor Democratie, en vooral de PVV. Ze willen de oorzaken van hun teleurstelling en woede wegnemen. Anders komt er nooit een einde aan de populistische revolte, die de gevestigde partijen zoveel stemmen kost en het land zo lastig bestuurbaar maakt. Ik heb slecht nieuws voor de onderhandelaars. Want hoe lang ze er in de Stadhouderskamer ook over discussiëren, zo'n geste is tot mislukken gedoemd. De boze burger is een onoplosbaar probleem. Het beleid is het punt niet. Je kunt heel wat bedenken waar de kiezers in Zuid-Limburg, Oost-Groningen of Rijnmond gelukkiger van worden. Je kunt iets doen aan de kwetsbare positie van zzp'ers, bijvoorbeeld door een collectief vangnet bij ziekte. Je kunt een strenger asielbeleid voeren, zodat er minder immigranten in moeilijke wijken belanden. Je kunt iets doen aan de stijgende huren. Je kunt proberen iets te veranderen aan de onee

Al twee weken horen we de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en GroenLinks dingen zeggen als: 'Het was een goed gesprek' en 'Alles wat ik hierover zeg, bemoeilijkt het proces.' Praten zonder iets te zeggen. Dat ik als journalist vind dat die onderhandelaars meer moeten zeggen, ligt natuurlijk voor de hand. Gebrek aan informatie is bij mijn  beroepsgroep synoniem voor: chagrijn. Maar meer openheid is óók in het belang van de partijen zelf. De belangrijkste conclusie van de formatie van 2012 is dit: de achterban van VVD en PvdA werd compleet overvallen door het regeerakkoord. Het ging te snel en de inhoud was voor beide achterbannen onbevredigend. Resultaat: een ledenopstand bij de VVD over de inkomensafhankelijke zorgpremie. En vier jaar lang ledenopstand bij de PvdA over zo'n beetje alles. Formaties zijn vaak het winnen van de vorige oorlog. De fouten van toen mogen niet opnieuw worden gemaakt. En dus onderhandelen ze nu als een schildpad, willen ze absoluut niet meer uitruilen en ook geen minderheidskabine

Eerlijk gezegd houd ik mijn hart vast. Want ministers en staatssecretarissen van D66, die krijgen meestal weinig voor elkaar. U kent ze vast nog wel. Medy van der Laan, die de publieke omroep grondig ging verbouwen. Thom de Graaf, die het kiesstelsel ging hervormen en gekozen burgemeester invoeren. De opvolger van Thom de Graaf, die de Haagse politiek maar 'vuil en vunzig' vond - o ja, dat was Alexander Pechtold. Ook als we verder terug gaan, is de oogst bedroevend. Natuurlijk, je had Els Borst en Hans Wijers twee behendige en sympathieke D66'ers in het eerste paarse kabinet. Maar verder? Winnie Sorgdrager van Justitie die van de ene affaire naar de andere uitglijder strompelde. Haijo Apotheker, de minister van Landbouw die het nog geen jaar volhield. Zelfs D66-godfather Hans van Mierlo speelde weinig klaar: op het departement van Buitenlandse Zaken werden ze gek van zijn eeuwige gefilosofeer. Waar komt dat gestuntel toch vandaan? Ik denk dat het ligt aan de gretigheid. Ze zijn bij D66 vaak al zó blij dat

De redenering van deze bezorgde columnisten is deze: twee van de winnaars, VVD en CDA, zijn eigenlijk een herverpakte PVV. Rutte en Buma appelleerden in de verkiezingscampagne net als Wilders aan gevoelens van nationalisme en islamofobie, met hun pleur op en hun Wilhelmus en hun gehamer op de radicale islam. Wilders hoeft helemaal niet te regeren om zijn zin te krijgen, want Rutte en Buma hebben zijn agenda toch al overgenomen. VVD en CDA zijn Wilders-light. Leuk bedacht, maar ik dacht het niet. Zeker, Rutte en Buma hebben in deze campagne de nationaal-conservatieve kiezer royaal bediend. Ze spraken over dezelfde themas als Wilders: terrorisme, vluchtelingen, Nederlandse identiteit. En ze schuwden daarbij de makkelijke, zo u wilt populistische oneliners niet. Rechts? Zeker. Maar Wilders-light is het niet. Zelfs geen Wilders-zero. De kern blijft dit: al hebben Rutte en Buma zich op PVV-terrein begeven, uiteindelijk staan ze voor een fundamenteel andere manier van politiek bedrijven dan Wilders. Ze willen sam

Dát had ik vandaag niet meer durven opschrijven. Ik vrees namelijk dat we nu echt zitten te kijken naar de implosie van de PvdA. Tenzij er de komende dagen een godswonder gebeurt, komt Lodewijk Asscher op 15 maart uit op een zetel of 12 a 13. Zelfs een PvdA-fractie van 9 of 8 zetels is niet langer ondenkbaar. De 23 zetels van Ad Melkert uit 2002 zouden nu worden gevierd als een monsterzege. Je ziet het aan wat er misgaat in de campagne. Wouter Bos die in een interview zegt dat Wilders feilloos aanvoelt waar de boosheid in de samenleving zit. Oud-minister Ella Vogelaar die voor de camera zegt dat ze misschien wel GroenLinks gaat stemmen. Asscher zelf  die 'ezeltje prik' doet in het Jeugdjournaal, en als enige lijsttrekker het Torentje bij lange na niet weet te raken. Kleine dingen, schijnbaar irrelevant, maar ze gebeuren alleen bij een campagne die de wind tegen heeft. Je merkt het ook in en rondom het campagneteam. Verwachtingen worden bijgesteld. Nee, die 25 zetels halen we niet meer, vijftien zetels dat

Stel, de PVV wint de verkiezingen van 15 maart. Dat is niet ondenkbaar. De grootste fractie in ons democratisch gekozen parlement is dan van een partij die zelf geen democratie is. De vereniging Partij voor de Vrijheid telt namelijk maar één lid, en dat is Geert Wilders. Er is geen bestuur, er zijn geen openbare partijcongressen. Er zijn geen afdelingen, er is geen jongerenorganisatie en geen wetenschappelijk bureau. Waarom Wilders zijn partij op deze manier organiseert, is mij niet helemaal duidelijk. In het begin wilde hij LPF-achtige toestanden vermijden. Maar de PVV draait onderhand al meer dan tien jaar mee. En het hóéft ook helemaal niet op deze manier. Wilders geestverwanten in het buitenland Front National, de Deense Volkspartij, de FPÖ hebben allemaal wél gewoon leden en partijcongressen. Waarom doen de andere politieke partijen in de Tweede Kamer niet het volgende: Ze zetten na 15 maart in de wet dat alleen democratische ledenpartijen op het stembiljet mogen staan. Wie wil meedoen aan democratie

Toch? Nee, niet helemaal. Kijk maar wat er afgelopen tijd  gebeurde. Eerst was er de onthulling, in NRC, over DENK. Die partij maakte op sociale media gebruik van zogeheten trollen om tegenstanders zwart te maken. De mannen van DENK gingen er rondom die onthulling weer met gestrekt been in. Onder meer met een bizarre post op Facebook over een NRC-verslaggever die zogenaamd 'stiekem' meeluisterde bij een interview. Maar de bottom line is dit: Kuzu moest gewoon toegeven dat het verhaal in NRC klopte: zijn partij maakte gebruik van trollen. De feiten in het stuk waren onweerlegbaar, zelfs voor DENK. Hoezo, 'trap er niet in'? Dan waren er de doorrekeningen van het Centraal Planbureau. Klinkt saai, is belangrijk. Veel partijen hadden de afgelopen jaren kritiek op het CPB: het zou er een beperkt en neoliberaal rekenmodel op na houden. Maar toen de cijfers kwamen, bleek dat allemaal reuze mee te vallen. Het Zorgfonds van de SP kon, de fiscale vergroening van GroenLinks kon, de gezinsvriendelijke maatregelen van d

Stel, de PVV wordt straks écht de grootste met een zetel of vijfendertig. Dat klinkt ongelooflijk, maar sinds Trump en Brexit weten we: alles is op dit moment mogelijk. Zon klapper voor de PVV betekent automatisch: verlies, of slechts een paar zeteltjes winst, bij de rest op Jesse Klaver en Henk Krol na misschien. Het betekent ook: bijltjesdag voor andere partijleiders. En dat kan van alles veranderen. Gaat de nieuwe VVD-leider Halbe Zijlstra, goed voor nog maar achttien zetels, op 16 maart écht een politicus uit het Torentje houden die de steun heeft gekregen van meer dan twee miljoen kiezers? En de nieuwe CDA-leider Mona Keijzer? Denk aan wat er bij het CDA gebeurde in 2010: Balkenende weg, Maxime Verhagen in zee met Wilders. En dan hebben we het nog niet eens gehad over 50Plus. Henk Krol staat straks met tien zetels klaar om op zn minst gedoogsteun te verlenen als hij maar zijn zin krijgt met de pensioenen en de AOW-leeftijd. Het alternatief voor regeren met Wilders is buitengewoon onaantrekkelijk: e

Van Rita Verdonk zelf horen we al jaren niets meer. De laatste keer dat ik haar aan de telefoon had, ergens vorige zomer, vertelde ze dat ze 'iets' doet met advies en coaching en vrouwen en het glazen plafond. Toch moet ik de laatste weken ineens veel aan haar denken. Want of je het gelooft of niet: Rita Verdonks geest waart door deze verkiezingscampagne. Rita nummer 1: Jan Dijkgraaf van GeenPeil. Die zegt: 'Wij zijn niet links en we zijn niet rechts'. Hé, waar kennen we die van? Rita nummer 2: Lodewijk Asscher van de PvdA. Die wil dat nieuwkomers de Nederlandse normen en waarden ondertekenen. Zoals vrijheid van godsdienst en de gelijkheid van man en vrouw. Hebben we dat plan niet eerder gehoord? Ja, uit de mond van Rita Verdonk. Asscher zegt trouwens ook de hele tijd dat we weer 'trots op Nederland' moeten zijn. En Rita nummer 3: Mark Rutte van de VVD. Verdonks rivaal van weleer ging laatst tekeer tegen een besluit van het College voor de Rechten van de Mens. Ze hadden een moslim in het gelijk gesteld di